Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội tham vấn Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về chiến lược an sinh xã hội tại Việt Nam

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đặt vấn đề, an sinh xã hội của Việt Nam thuộc diện bao phủ tương đối tốt và đã có những thành tựu nhất định. Để hệ thống các chính sách xã hội của Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển một cách bao trùm hơn, toàn diện hơn, Bộ trưởng mong muốn các chuyên gia của ILO chia sẻ, cung cấp thông tin và đưa ra những khuyến nghị một cách thẳng thắn và thực tế.

Sáu vấn đề Bộ trưởng đặt ra và mong muốn các chuyên gia của ILO chia sẻ và đóng góp ý kiến

Thứ nhất, tình trạng rút BHXH một lần: Trên thế giới có quốc gia nào có chính sách rút BHXH một lần như thế này không? Dưới góc độ là nhà quản lý, Bộ trưởng muốn nghe các chuyên gia chia sẻ, đối với Việt Nam, trong bối cảnh hiện nay, có nên tiếp tục duy trì rút BHXH một lần hay không? Tiếp tục duy trì thì thiết kế lại chính sách theo hướng nào?

Thứ hai, hiện nay còn dư địa rất lớn với 34 triệu người lao động phi chính thức, các nước khác trả lương cho người lao động qua tài khoản, còn Việt Nam thì trả lương bằng tiền mặt nên khó quản lý, vậy cần có giải pháp gì? Bên cạnh đó, cần có chính sách khuyến khích như thế nào để người lao động tham gia BHXH? Bộ trưởng mong muốn các chuyên gia chia sẻ thêm về kinh nghiệm của các nước về vấn đề này.

Thứ ba, giải quyết tình trạng trốn, nợ, chậm đóng BHXH. Hiện nay, Việt Nam có khoảng 600 – 700 nghìn doanh nghiệp. Tuy vậy, hiện nay đang có tình trạng trốn đóng, nợ đóng, chậm đóng BHXH. Bộ trưởng băn khoăn không biết các nước khác có tình trạng như thế này không? Giải quyết bài toán này như thế nào? Bộ trưởng mong muốn các chuyên gia chia sẻ kinh nghiệm xử lý vấn đề này.

Thứ tư, là vấn đề nguồn lực để chi cho ASXH. So với các nước ở khu vực Đông Nam Á, nguồn lực chi cho ASXH của Việt Nam không hề thấp, trung bình Việt Nam dành khoảng 20% tổng chi ngân sách cho ASXH. Chủ trương của Nhà nước là không hy sinh tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần. Vậy kinh nghiệm của các nước trên thế giới muốn nâng mức chi cho ASXH là như thế nào?

Thứ năm, Bộ trưởng mong muốn các chuyên gia chia sẻ, dự báo về mức độ bao phủ của ASXH của Việt Nam đến năm 2030.

Cuối cùng, Bộ trưởng đề nghị các chuyên gia đưa ra khuyến nghị choViệt Nam cần ưu tiên giải quyết những vấn đề nào trong tổng thể chính sách xã hội, đến năm 2025?

Những chia sẻ và góp ý của các chuyên gia ILO

– Về vấn đề rút BHXH một lần

Ông Nuno Cunha, chuyên gia cao cấp về ASXH của ILO cho hay, vấn đề rút bảo hiểm xã hội một lần không phổ biến trên thế giới, nhưng cũng có một vài quốc gia đã và đang gặp vấn đề tương tự. Chẳng hạn như Malaysia cũng gặp phải và trong vòng 6 đến 7 năm vừa qua, Malaysia vẫn chưa thể thay đổi được tình trạng này. Tại Singapore cũng gặp vấn đề về rút BHXH một lần nhưng đang từng bước điều chỉnh chính sách theo hướng nâng dần điều kiện rút BHXH một lần để giải quyết vấn đề này và đã có nhiều chuyển biến.

Phân tích của ILO cho thấy đối tượng rút BHXH một lần hầu hết là phụ nữ sinh con lần đầu, họ rút BHXH một lần trong thời gian nghỉ sinh. Ông Nuno Cunha khuyến nghị nên từng bước thay đổi điều kiện hưởng BHXH một lần, bên cạnh đó xây dựng cơ chế khuyến khích người lao động quay trở lại làm việc, triển khai chế độ về trợ cấp trẻ em trong hệ thống BHXH cho những người phụ nữ sinh con lần đầu trang trải chi phí nuôi con, qua đó vừa giải quyết vấn đề rút BHXH một lần, vừa giải quyết được vấn đề phát triển thể chất của trẻ em Việt Nam.

Chia sẻ thêm về nội dung này, bà Ingrid Christensen cho biết, sau nhiều chương trình mà ILO triển khai tại Thái Lan và Pakistan, bà khẳng định rằng, hiện nay, nếu có thực hiện các cuộc khảo sát tại hai quốc gia này về vấn đề rút BHXH một lần, bà tin chắc đại đa số người dân sẽ lựa chọn nhận tiền lương hưu hàng tháng.

– Vấn đề chính thức hóa việc làm

Ông Nuno Cunha cho biết, các nước châu Mỹ Latinh có kinh nghiệm và đã vạch ra lộ trình để chính thức hóa việc làm. Tại Colombia, Chính phủ có những kế hoạch hành động mà mỗi bộ ngành đều phải thực hiện để cùng có thể góp phần vào việc chính thức hóa người lao động, chính thức hóa việc làm để tăng nguồn thu đóng thuế, tăng nguồn thu vào BHXH.

Bên cạnh đó cần đẩy mạnh thanh toán tiền lương qua tài khoản, khuyến khích người lao động sử dụng điện thoại, mở tài khoản để nhận lương. Như ở Pakitstan, trong thời gian ILO triển khai dự án khuyến khích thanh toán lương qua tài khoản, đã có tới hơn 300 nghìn người lao động mở tài khoản để nhận lương.

– Về giải quyết tình trạng trốn, nợ, chậm đóng BHXH

Ông Nuno Cunha chia sẻ kinh nghiệm của Bồ Đào Nha trong tuân thủ pháp luật về đóng BHXH của doanh nghiệp, Bồ Đào Nha thiết lập một website công bố tất cả tên của các doanh nghiệp chậm đóng BHXH, mọi người có thể truy cập vào website đó và dễ dàng tìm thấy các doanh nghiệp chậm đóng BHXH. Như vậy, những doanh nghiệp này sẽ gặp phải vấn đề về tuyển dụng lao động, người lao động thấy các doanh nghiệp chậm đóng BHXH như vậy nên sẽ không vào làm tại các doanh nghiệp đó nữa.

Thanh tra, kiểm tra là một biện pháp tăng cường việc tuân thủ việc đóng BHXH của các doanh nghiệp qua kinh nghiệm của Malaysia. Ứng dụng quản lý qua phần mềm, cơ sở dữ liệu để biết được doanh nghiệp nào có xác xuất cao là không tuân thủ, qua đó không thanh tra tràn lan, mà thanh tra có mục tiêu cụ thể, góp phần nâng cao hiệu quả của công tác thanh tra.

– Các giải pháp để tăng cường nguồn lực cho ASXH

Chuyên gia chia sẻ, các nước Đông Nam Á những năm gần đây đã tăng về tỉ lệ phần trăm GDP mà các quốc gia có thể chuyển thành nguồn thu ngân sách. Theo đó, trong vòng 15 năm qua, tại các quốc gia đang phát triển ở châu Á, tỉ lệ này có xu hướng tăng với mức trung bình là 0,2% từ việc chính thức hóa việc làm khi nền kinh tế dần chuyển dịch từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ.

Theo khảo sát từ một số nước Đông Nam Á khác, để tăng nguồn lực cho ASXH, Chính phủ có thể khuyến khích chính quyền địa phương đầu tư nhiều hơn vào trợ cấp hưu trí xã hội cho người cao tuổi tùy vào tình hình của từng địa phương.

Bên cạnh đó, các chuyên gia của ILO khuyến nghị cần tăng mức đóng BHXH để có thể tăng mức chi chung cho ASXH.

Ngoài ra, công tác thông tin, tuyên truyền để người dân hiểu về lợi ích của việc đóng BHXH cũng là một giải pháp không thể thiếu.

– Về xây dựng chính sách ASXH của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2045

Ông Nuno Cunha khuyến nghị, Việt Nam cần tăng mức chi cho ASXH từ 4% GDP hiện nay lên mức trung bình của khu vực Châu Á – Thái Bình Dương là 8% GDP. Bên cạnh đó, thúc đẩy chuyển đổi từ việc làm phi chính thức sang việc làm chính thức; xây dựng hệ thống ASXH đa tầng với mức độ phối hợp và liên kết đáng kể giữa các tầng.

Ông Nuno đề nghị mở rộng ASXH nhằm thực hiện mục tiêu Nghị quyết 28-NQ/TW trong đó nâng cao tỉ lệ bao phủ, mở rộng đối tượng thụ hưởng và tăng mức chi trả cho hưu trí xã hội để tránh việc gần 12 triệu người cao tuổi không có lương hưu. Ngoài ra, cần tăng diện bao phủ BHXH bắt buộc bằng cách nâng mức hưởng thỏa đáng, đơn giản hóa điều kiện hưởng chế độ, đưa nhiều nhóm người lao động/hợp đồng đủ điều kiện tham gia vào BHXH bắt buộc,…

Với những khuyến nghị trên, ông Nuno Cunha dự báo, đến năm 2045, hệ thống ASXH tại Việt Nam sẽ là hệ thống hỗn hợp bao gồm cả đóng góp và không đóng góp. Trong đó, hệ thống đóng góp bao phủ toàn bộ người lao động ở mức độ chính thức hóa cao và là một hệ thống được thiết kế thích ứng với các cú sốc (môi trường, y tế, kinh tế). Và quan trọng hơn cả, hệ thống ASXH của Việt Nam sẽ giúp cho xã hội không có ai bị bỏ lại phía sau. 

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cảm ơn đoàn chuyên gia của ILO đã đến Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội trao đổi, góp ý các vấn đề liên quan đến chính sách ASXH. Bộ trưởng cũng cho biêt, thời gian tới Bộ sẽ trình Trung ương ban hành chuyên đề về tổng kết 10 năm chính sách ASXH giai đoạn 2012 – 2022, ban hành chính sách về chiến lược chính sách ASXH đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Nguồn tin:  Bộ LĐTBXH.

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *