Đầu năm 2020, đại dịch COVID-19 xuất hiện và nhanh chóng lây lan trở thành đại dịch toàn cầu gây khủng hoảng  y tế và xã hội. Tại Việt Nam, làn sóng dịch lần thứ tư bùng phát cuối tháng Tư năm 2021 tác động mạnh vào các khu công nghiệp, khu chế xuất, nơi tập trung đông lao động, nhiều tập đoàn doanh nghiệp lớn, đóng góp nhiều cho phát triển kinh tế đất nước. Để hạn chế lây lan, các biện pháp giãn cách xã hội, cách ly, hạn chế đi lại được thực hiện chặt chẽ trên phạm vi rộng, trong thời gian dài, nhất là ở thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh, thành phố miền Đông, miền Tây Nam Bộ và nhiều địa phương khác ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình sản xuất, kinh doanh của nghiều doanh nghiệp, việc làm của hàng chục vạn người lao động. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, quý I năm 2021 đại dịch COVID-19 tác động tiêu cực đến 9,1 triệu người từ 15 tuổi trở lên, trong đó 540 nghìn người bị mất việc, 3,1 triệu người bị cắt giảm giờ làm hoặc phải nghỉ giãn việc, nghỉ luân phiên và 6,5 triệu lao động bị giảm thu nhập.

Trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19, với quan điểm chỉ đạo, điều hành của Chính phủ ngay từ đầu năm 2021 là kiên quyết thực hiện “mục tiêu kép” vừa khống chế, ngăn chặn đại dịch, vừa phục hồi, phát triển kinh tế; căn cứ chỉ đạo của Bộ Chính trị trên cơ sở các bài học kinh nghiệm trong việc thực hiện các giải pháp hỗ trợ người dân, doanh nghiệp năm 2020 theo Nghị quyết số 42/NQ-CP ngày 09/4/2020 của Chính phủ về các biện pháp hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch COVID-19, Chính phủ đã thảo luận, thống nhất cần tiếp tục ban hành các chính sách để kịp thời hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19, nhằm góp phần giảm thiểu những tác động tiêu cực của dịch bệnh, sớm phục hồi, phát triển sản xuất kinh doanh, duy trì việc làm đảm bảo ổn định đời sống và an toàn cho người lao động.

Để góp phần cùng cả nước thực hiện mục tiêu kép vừa chống dịch, vừa đảm bảo phát triển sản xuất, đảm bảo an sinh xã hội, hỗ trợ và chia sẻ với người lao động, người sử dụng lao động gặp khó khăn do dịch bệnh, được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã chỉ đạo các đơn vị của Bộ, phối hợp chặt chẽ với chuyên gia các bộ, ngành liên quan làm việc khẩn trương, không kể ngày nghỉ, trao đổi, tiếp thu ý kiến với các bộ, ngành; tiến hành khảo sát nhanh tình hình tại một số địa phương, tiếp tục rà soát kỹ lưỡng từng chính sách, từng đối tượng không để sót, để thiếu, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 01/7/2021 với 12 chính sách, tập trung vào 2 nhóm đối tượng là người lao động và người sử dụng lao động bị ảnh hưởng sâu bởi đại dịch COVID-19, chủ yếu là công nhân và người lao động trực tiếp, với 4 nguyên tắc cơ bản: hỗ trợ kịp thời, đúng đối tượng, công khai, minh bạch; thiết kế chính sách minh bạch, đơn giản, dễ tiếp cận nhất, thủ tục hành chính giảm tới 2/3 so với Nghị quyết 42/NQ-CP; đảm bảo chính sách có tính khả thi và mỗi đối tượng chỉ thụ hưởng một chính sách.

Nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và các cơ quan liên quan trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 126/NQ-CP ngày 08/10/2021 sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 68/NQ-CP và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 33/2021/QĐ-TTg ngày 06/11/2022 sửa đổi, bổ sung Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã ban hành các công điện, công văn chỉ đạo, hướng dẫn chung đối với các địa phương; Bảo hiểm xã hội Việt Nam hướng dẫn thực hiện các chính sách hỗ trợ liên quan đến lĩnh vực bảo hiểm xã hội; Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hướng dẫn giám sát thực hiện chính sách hỗ trợ đối với các địa phương.